Zdrowie spawacza w 2025 roku - co nowego, co grozi i jak się chronić

Spawanie to nasza codzienność — łuk, iskry, metale, zapach gazów. Wiemy, że to fach wymagający, ale często zapominamy, że najważniejszym narzędziem jesteś Ty i Twoje zdrowie. W ostatnich latach rosną dowody, że nawet codzienne wystawienie na opary, metale ciężkie czy promieniowanie może zostawić trwały ślad na organizmie. Jednocześnie technologia i badania idą naprzód — i dziś mamy więcej możliwości ochrony niż kiedykolwiek.

ZDROWIE SPAWACZA

Monika Kromolowska

9/2/20253 min czytać

Co nowe badania mówią o zagrożeniach

Opary, metale i układ oddechowy

Jednym z najświeższych dokumentów jest raport „Effects of Welding on Health 2023” opracowany przez AWS i inne ośrodki — w którym zauważono między innymi, że spawacze wykazują obniżoną funkcję oddechową, a stężenia tlenków chromu (Cr VI) i manganu są podwyższone w środowisku pracy. Link: aws-p-001-delivery.sitecorecontenthub.cloud

W praktyce oznacza to, że choć czujesz się „w porządku”, Twoje płuca mogą już pracować z gorszą efektywnością — szczególnie jeśli spawasz codziennie, przez lata.

Inne badania wskazują, że nawet klasyczne testy spirometryczne mogą nie wychwycić wczesnych zmian — nowe metody, jak oscylometria czy biomarkery krwi (np. markery zapalne), wykazują subtelne uszkodzenia u osób, które klasycznie „mieściły się w normie”. aws-p-001-delivery.sitecorecontenthub.cloud

Układ nerwowy i metale ciężkie

Metale takie jak mangan (Mn) i ołów (Pb) mogą przenikać do organizmu przez drogi oddechowe i powodować efekty neurologiczne — zaburzenia pamięci, wolniejsze reakcje, czy nawet objawy podobne do chorób neurodegeneracyjnych. W badaniu, które objęło spawaczy i osoby kontrolne, wyższe poziomy Mn we krwi były powiązane z gorszymi wynikami w testach poznawczych. aws-p-001-delivery.sitecorecontenthub.cloud

AWS już od lat prowadzi projekty badawcze nad wpływem spawalnictwa na zdrowie, m.in. w kontekście przenoszenia manganu z płuc do mózgu. American Welding Society

Nowe spojrzenie na ryzyko, które „uśpione”

Badania wskazują, że w spawalnictwie są ekspozycje na lotne związki organiczne (VOCs) i ultradrobne cząstki, które mogą przenikać głęboko do płuc — a współczynnik stanów zapalnych może rosnąć. Link: aws-p-001-delivery.sitecorecontenthub.cloud
Istnieje także związane ryzyko zwiększonej podatności na zakażenia pneumokokowe u spawaczy — z kilku analiz wynika, że choroby układu oddechowego częściej dotykają osoby, które pracują z metalami spawalniczymi. Link: aws-p-001-delivery.sitecorecontenthub.cloud
Co więcej – bóle pleców, stawów i dolegliwości kręgosłupa występują bardzo często u spawaczy (ze względu na pozycje przy pracy, dźwiganie, niewygodną postawę). To problem, który często bagatelizujemy.

Co robi się w rozwiniętych krajach — przykłady i innowacje

W USA i na Zachodzie standardy BHP idą do przodu — i nie chodzi tylko o nowe przepisy, ale praktyczne rozwiązania na stanowiskach:

Na targach FABTECH 2025 firma Miller zaprezentowała nową linię odzieży ochronnej (kurtki, rękawice) projektowaną z myślą o kobietach — lepsze dopasowanie, komfort i bezpieczeństwo. millerwelds.com
Nowe tkaniny trudnopalne, które są lżejsze, mniej sztywnie i bardziej oddychające, zaczynają wchodzić na rynek, co poprawia komfort pracy, bez rezygnacji z ochrony. maxsweldingsupplies.com
W normach PPE (odzież ochronna) w 2025 r. zwraca się coraz większą uwagę na zgodność z ISO/EN 11611 (odzież do spawania) oraz EN 12477 (rękawice do spawania). weldexexpo.com

To pokazuje, że niektóre firmy i kraje zaczynają traktować zdrowie spawaczy jako kluczowy element jakości pracy — nie dodatek.

Jak chronić zdrowie – co Ty możesz zrobić

Nie musisz czekać, aż zmiany przyjdą „z góry”. Oto praktyczne kroki, które masz pod ręką:

Wentylacja i odciągi
Upewnij się, że stanowisko ma skuteczny odciąg dymów przy łuku, kanały wyciągowe lub wentylację miejscową — tak, by opary nie trafiały prosto do dróg oddechowych.
Maski, filtry i dobra szczelność
Stosuj maski z filtrami klasy P2 / P3 albo urządzenia z nadmuchem, jeśli warunki tego wymagają.
Testuj dopasowanie maski (fit test) — nawet najlepszy filtr nie pomoże, jeśli maska przecieka.
Odzież trudnopalna, ergonomiczna i dopasowana
Wybieraj kurtki, spodnie i rękawice zgodne z normami spawalniczymi — ale zwróć uwagę na wygodę i oddychalność.
Regularnie kontroluj stan odzieży — przetarcia, szwy, uszkodzenia szybko obniżają jej skuteczność.
Regularne badania medyczne
- Płuca — spirometria lub, jeśli dostępne, bardziej czułe metody (oscylometria).
- Krew — oznaczenia metali ciężkich (mangan, ołów, chrom) w miejscach, gdzie środowisko może być bardziej ryzykowne.
- Wzrok i słuch — kontroluj co rok lub częściej, zwłaszcza jeżeli pracujesz w hałasie albo z promieniowaniem łuku.
Trening i świadomość
Wymagaj szkoleń BHP z prawdziwego zdarzenia — nie tylko „jak zakładać maskę”, ale jakie zagrożenia niesie każdy metal, gaz, jak reagować w razie awarii.
Dokumentuj warunki pracy — temperaturę, przepływ powietrza, czas spawania — to może pomóc w identyfikacji problemów zdrowotnych wcześnie.
Profilaktyka mięśniowo-szkieletowa
Rób rozciąganie, poprawaj ergonomię stanowiska, używaj podparć dla pleców, dbaj o dobre ustawienie ciała, by zmniejszyć przeciążenia kręgosłupa i stawów.